Klimaatverandering, opwarming van de aarde en wijnproductie

De wijnen die we vandaag kennen worden geteeld in gebieden met een relatief stabiel klimaat, waar druiven en methoden hierop zijn aangepast. Als de opwarming van de aarde doorzet en we zien de stijgende temperaturen in dezelfde mate als nu, dan zal het een effect hebben op welke druiven waar geteeld kunnen worden. De wijnen die onder de huidige omstandigheden worden geteeld, zullen waarschijnlijk meer gewild zijn dan nu het geval is. Hieronder kun je een beter beeld krijgen van wat de klimaatveranderingen betekenen voor de wijn in het glas.

Hoe klimaatverandering wijn beïnvloedt

Klimaatverandering is onbetwistbaar, en niet in de laatste plaats de opwarming van de aarde. Het heeft zeker een grote invloed op de productie van wijn in de klassieke gebieden. Het kan van alles zijn, van veranderende neerslagpatronen tot hagel en vorst later in het seizoen. In de afgelopen jaren zijn er bijvoorbeeld hagelbuien gezien die druiven en wijnstokken in Bourgondië, Piemonte en Bordeaux hebben vernietigd. Er zijn veel aanwijzingen dat het weer in de toekomst ook extremer zal zijn en dit is het soort uitdagingen waar wijnboeren deze jaren voor staan.

Wat wijnstokken nodig hebben om druiven te produceren:

• Veel zon en warmte geven suiker in de druiven, die worden omgezet in alcohol.
• Een lang groeiseizoen zorgt voor een optimale opbouw van smaakcomplexiteit in de druiven.
• De juiste hoeveelheid zon over een lange periode zorgt voor de juiste balans tussen suiker en zuurgraad in de druiven.
• De juiste hoeveelheid water zorgt ervoor dat de wijnstok groeit zonder te verdrinken.
• Koudere temperatuur dan normaal zal leiden tot wijnen met een hogere zuurgraad, lagere suiker en onrijpe smaakaroma's.
• Warmere temperaturen dan normaal zullen leiden tot wijnen met een lagere zuurgraad, hogere suiker en overrijpe gekookte fruitaroma's.

Met dit in gedachten is het duidelijk dat klimaatverandering de wijnmakers voor veel uitdagingen stelt. Stijgende temperaturen in de meeste Europese wijngebieden hebben producenten gedwongen om alles te overwegen, van druivenrassen tot snoeien.

Druivenrassen, klonen en onderstammen

Het is essentieel om de wijnstok van dichterbij te bekijken om de keuzes en kansen waarmee de wijnmaker wordt geconfronteerd beter te begrijpen. De wijnstok maakt deel uit van het geslacht Vitis, dat verschillende soorten heeft. De soort die we het beste kennen is Vitis Vinifera. In deze soort vinden we alle druivensoorten die we kennen van de wijnproductie, alles van Riesling tot Syrah. De verschillende druivensoorten zijn afhankelijk van verschillende hoeveelheden warmte, licht, water en voedingsstoffen uit de bodem. Ze zullen natuurlijk in verschillende klimaten worden geplant en met verschillende uitkomsten als gevolg.

In verband met het concept van druivenrassen zullen wijnmakers zich ook serieus richten op de onderverdeling naar klonen. Een kloon is een ontwikkeling van een druivenras, dus het wordt nog sterker. Een kloon kan zich van nature in het veld ontwikkelen als een mutatie van het ras, of het kan worden gekweekt. Waar de wijnmaker rekening mee moet houden, is dat de ene kloon hoeveelheid kan leveren en een andere kloon van dezelfde variëteit meer zwarte fruitaroma's kan geven.

Vaak zal de wijnmaker klonen of klonen kiezen, afhankelijk van het type wijn dat hij wil produceren in het terroir dat hij beschikbaar heeft. Bepaalde klonen zijn beter bestand tegen warmere temperaturen dan andere. Binnen een druivensoort als Pinot Noir zijn er klonen die bestand zijn tegen de hitte in Californië en die kunnen rijpen in koelere klimaten zoals Duitsland.

Zodra de druivensoort en kloon zijn geselecteerd, moet de wijnmaker ook de onderstam van de wijnstok selecteren. In de jaren 1860 kwam de wijnplaag Phylloxera naar Frankrijk. Het is een insect dat de wortels van Vitis Vinifera-planten aanvalt. Toen wijnmakers zich realiseerden dat de plaag uit de VS kwam, kon men wortels vinden die resistent waren tegen het insect. In de Verenigde Staten werken ze met andere soorten, waaronder tafeldruiven, die niet tot het geslacht Vitis Vinifera behoren.

De twee bekendste zijn Vitis Labrusca en Vitis Riparia. Deze variaties zijn resistent gebleken tegen Phylloxera-wijnplaag, daarom hebben ze ervoor gekozen om de oude variëteiten bovenop de Amerikaanse onderstammen te enten. In feite is het de reden waarom Europese wijngaarden tot op de dag van vandaag leven. Sindsdien heeft de wijnplaag Phylloxera zich verspreid naar het grootste deel van de wereld, dus het is normaal om Amerikaanse wortels en traditionele Vitis Vinifera-variëteiten bovenop te gebruiken.

Welke opties heeft de wijnmaker om klimaatverandering tegen te gaan?

In een klimaatcontext wordt dit vooral interessant omdat de wijnbouwers hebben geleerd onderscheid te maken tussen de verschillende onderstammen en hun aanpassingsvermogen. Tegenwoordig weten wijnboeren welke onderstammen meer of minder vocht in lucht en bodem aankunnen om voldoende druiven te leveren. Bepaalde soorten zijn resistenter als het warmer wordt en andere beter bestand tegen plantenziekten.

Dus op basis van dit alles moeten de wijnmakers de juiste druivenrassen klonen en de juiste onderstammen kiezen. Deze keuzes moeten door de wijnbouwers worden gemaakt op basis van de huidige omstandigheden in hun gebied en op basis van de klimaatverandering die zij de komende jaren voorzien.

Dit zijn slechts enkele van de obstakels waarmee de wijnbouwers dagelijks worden geconfronteerd. Een ander ding dat ze op korte termijn kunnen overwegen, is de canopy control, waarbij ze de bladeren rond de druiven controleren. Veel zon is goed als dat nodig is, maar te veel zon kan ook slecht zijn.

Zonnebrand en bosbranden
In de afgelopen jaren tijdens het groeiseizoen heeft de Bourgogne stijgende temperaturen en een toename van het aantal uren met zon gezien. Tijdens een bezoek aan cultproducent Christophe Roumier zei Christophe dat 1998 het eerste jaar was waarin ze zonnebrand op de druiven ervoeren. Vanaf dit jaar moesten ze afwegen hoeveel blad ze moesten houden voor schaduw. Voorheen waren alle bladeren verwijderd zodat de druiven zoveel mogelijk zon konden krijgen. Tegenwoordig worden de bladeren gesnoeid om de druiven te bedekken, om te voorkomen dat ze te veel zon krijgen.

Niemand kan de toekomst voorspellen, maar een waarschijnlijk scenario is dat veel druivensoorten een stuk verder van de evenaar af zullen bewegen dan waar we aan gewend zijn geraakt als de temperatuur blijft stijgen.

Het zal ook interessant zijn om te zien hoe Californië eruit zal zien in termen van wijnproductie. Deze jaren bestrijden ze bijna elk jaar bosbranden, die zowel wijngaarden, wijnhuizen als huizen verwoesten.